امروز: جمعه 10 فروردین 1403
دسته بندی محصولات
بخش همکاران
بلوک کد اختصاصی

بررسی ارتباط ورزش با ماساژ

بررسی ارتباط ورزش با ماساژ دسته: تربیت بدنی
بازدید: 1 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 115 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 116

ماساژ برای خانواده و دوستان شما، مادر بزرگها، كودكان و برای تمام كسانی است كه دوستشان دارید ماساژ از لحاظ جسمی برای كمك به اشخاص و مراقبت از آنها و به طور كلی برای تمام افرادی است كه احساس می كنید می توانید با آنها در عمل مراقبت جسمی شریك شوید

قیمت فایل فقط 26,000 تومان

خرید

فهرست مطالب

عنوان                                                  صفحه


مقدمه....................................... -

چرا ماساژ................................... 1

فصل اول

تعاریف:

تعریف ماساژ................................. 3

تعریف ماساژ كودك............................ 7

تعریف ماساژ درمانی.......................... 8

تعریف حركت درمانی........................... 9

تعریف تربیت بدنی سنتی....................... 11

تعریف بازتاب درمانی......................... 15

فصل دوم

بخش اول:

دیدگاههای حركت درمانی....................... 18

بخش دوم:

نظریه ها، نظامها و تكنیكهای ویژه............ 22

ماریامونته سوری............................. 22

ژان پیاژه................................... 23

ب.اف.اسكینر................................. 24

بخش سوم:

تربیت بدنی.................................. 24

رادولف لابان و تربیت حركتی................... 25

موسكاموستون- از دستور تا كشف................ 27

فصل سوم

بخش اول:

انواع حركت درمانی........................... 29

حركت فعال................................... 29

عنوان                                                  صفحه


حركات غیرفعال............................... 29

بخش دوم:

انواع حركات ماساژ........................... 33

انواع نوازش كردن (استروك)................... 34

فشردن (نیدینگ).............................. 38

ضربه زدن (پركاشن)........................... 41

حركات لرزشی................................. 42

ممنوعیتهای ماساژ............................ 43

فصل چهارم

بخش اول:

رفتار حركتی................................. 45

علل خامی حركتی.............................. 46

عوامل روانی اجتماعی و خام حركتی جسمانی...... 48

بدكاركردیهای مغزی........................... 49

مشكلات استخوانی و نابهنجاریهای اسكلتی........ 55

نشانگان كودك خام حركت....................... 56

فصل پنجم

بخش اول:

رویكردهای درمانی استاندارد برای بهبود بدكاركردی حركتی  60

آرامش دهی................................... 60

آمادگی جسمانی............................... 60

نیرومندی.................................... 60

انعطاف پذیری مفصل........................... 60

مقاومت عضلانی................................ 60

مقاومت قلبی- ریوی........................... 60

هماهنگی..................................... 60

وضعیت بدنی.................................. 60

عنوان                                                  صفحه


بخش دوم:

تاثیر ورزش و فعالیتهای بدنی بر روی اعصاب.... 62

حركت درمانی در اختلالات روحی و روانی.......... 63

حركت درمانی و فیزیوتراپی در ناراحتیهای عصبی. 66

شیاتزو (طب سوزنی)........................... 67

روش درمان در شیاتزو......................... 68

آب درمانی و حمام درمانی..................... 69

دست درمانی یا درمان با دست “Manual Yheropy”...... 70

فصل ششم

بخش اول:

ماساژ، حركت و تحرك.......................... 72

چرا تماس اهمیت دارد......................... 74

بخش دوم:

روغن های اصلی ماساژ......................... 76

روغن بذر انگور.............................. 76

روغن بادام شیرین............................ 77

روغن نارگیل................................. 77

بخش سوم:

روغنهای اصلی................................ 78

اسطو خودوس انگلیسی.......................... 79

بابونه...................................... 79

درخت چای.................................... 80

رز.......................................... 80

كندر........................................ 80

مر (نوعی صمغ)............................... 80

فصل هفتم

بخش اول:

آماده شدن برای شروع مراحل ماساژ............. 82

مراحل ماساژ................................. 82

چگونه ماساژ به بدن كمك می كند............... 83

اثرات ماساژ بر دستگاههای مختلف بدن.......... 84

شل شدن بدن و بهبود گردش خون................. 85

بخش دوم:

انواع درمان................................. 86

درمان سوئدی................................. 86

ماساژ درمانی شرقی........................... 87

درمان بیماری های استخوانی................... 88

ماساژ درمانی عصبی عضلانی..................... 89

رایحه درمانی................................ 89

بخش سوم:

ماساژ نشسته چیست؟........................... 90

فصل هشتم

بخش اول:

درك هندشیاتسو............................... 100

آمادگی برای استفاده از شیاتسو به عنوان یك درمان    100

نصف النهار، تی‌سو‌بو، كیو و جیتسو............. 101

تی‌سو‌بو...................................... 102

كیو و جیتسو................................. 102

جدول نقاط فشاری مورد استفاده در ماساژ شیاتسو 103

درك مراحل اساسی ماساژ برای شیاتسو........... 104

بخش دوم:

درك بازتاب شناسی............................ 105

عنوان                                                  صفحه

روشهای آرام سازی مورد استفاده در بازتاب شناسی 106

استفاده از روشهای Basic Holding (تماس با كف دست). 107

استفاده از روشهای Basic Finger (بر اساس انگشت)... 108

فصل نهم

ترجمه مقالات اینترنتی

مقاله A: بررسی مدارك موجود در اثر گذاری، بی خطری و هزینه طب سوزنی،

ماساژ درمانی و اشعه درمانی در درمان درد ستون فقرات 110

مقاله B: رایحه درمانی و ماساژ مدارك ساندرا با كل بی خطری و كارآمدی استفاده

از رایحه درمانی و ماساژ را توسط پرستاران كودكان بررسی می كند.............................................. 125

مقاله C: آیا ماساژ درمانی در درمان استرس موثر است؟ 136

فصل دهم

فهرست منابع فارسی و انگلیسی و اینترنتی

منابع فارسی و انگلیسی....................... 140

منابع اینترنتی.............................. 140



مقدمه: چرا ماساژ؟

ماساژ برای خانواده و دوستان شما، مادر بزرگها، كودكان و برای تمام كسانی است كه دوستشان دارید. ماساژ از لحاظ جسمی برای كمك به اشخاص و مراقبت از آنها و به طور كلی برای تمام افرادی است كه احساس می كنید می توانید با آنها در عمل مراقبت جسمی شریك شوید.

ویژگی خاص ماساژ، در برقراری ارتباط بدون كلامی است كه در ذات خود، عملی غیرعادی نیست. برای مثال، ما اغلب سعی می كنیم كسانی كه در اطرافمان زندگی می‌كنند، بدانند دوستشان داریم؛ با آنها همدردی می كنیم و قدرشان را می دانیم. وقتی فردی برای اولین بار به خوبی ماساژ داده می شود، وارد نوعی حالت جسمی- روانی می‌گردد كه توصیف آن مشكل است. همچون لحظه وارد شدن به اتاقی كه در آن تا به آن لحظه، قفل و از دید پنهان بوده است. كسانی با این حالت آشنا هستند كه نوعی از مدیتیشن[1] روزانه را تمرین می كنند. هرچند لزومی ندارد كه ماساژ دهنده در این مرحله توقف كند. او هرچه بیشتر بتواند آگاهی رو به افزایش ماساژ گیرنده را دریابد، به همان میزان می تواند نیروی درونی و تجربه اش را منتقل كند. كمترین تماس، تبدیل به بیان می شود؛ مانند طرحی با قلمی مناسب روی كاغذ حساس. پس ماساژ، القا كننده اعتماد، یكدلی و احترام، بدون به زبان آوردن سخن و به وسیله حسی صرفاً جسمی است. زیرا این لحظات می توانند با احساسی از كمال بیان شوند و هرگز، هیچ كلامی با آن برابری نخواهد كرد.

براین اساس، ماساژ عملی ساده است كه ما را به درون خویش نزدیكتر می سازد. دستهای شما قادرند این احساس را به دیگران منتقل كنند. یاد بگیرید به نیروی دستهایتان اعتماد كنید. آنها زودتر و بهتر از هر كسی به شما خواهند آموخت كه ماساژ چیست.

(داونینك، 1377، ص1)

فصل اول

تعاریف

ماساژ

حركت درمانی

تربیت بدنی سنتی

بازتاب درمانی


تعریف ماساژ

ماساژ یكی از قدیمی ترین، مفیدترین و آسانترین نوع درمان برای تسكین درد و سایر نشانه های بیماری و آسیب است. از این روش درمانی به كرات برای افزایش گردش خون به یك قسمت مبتلا، كمك به تخلیه ترشحات ناحیه دیگر، شل كردن عضلات و كم كردن احتمال تحلیل رفتن عضلانی استفاده می شود.

ماساژ همچنین در درمان آرتریت ها، پیچ خوردگی ها، كبودی ها و درد ناشی از كشش ساكرو ایلیاك و در بسیاری از حالات ارتوپدی از جمله مشكلات كمر مفید است. در ماساژ درمانی، حركات منظم با استفاده از اعمال فشار و مشت و مال دادن به كار می رود. بنابراین، فقط باید توسط یك فرد تعلیم دیده حرفه ای انجام شود.

در طب فیزیكی یا ورزشی، ماساژ درمانی می تواند برای تسكین درد، شل كردن عضله تحت فشار، بهبودی گردش خون و كاهش التهاب مورد استفاده قرار گیرد. اگر شما مسئول انجام هر  نوع تكنیك ماساژ هستید اصول اساسی وجود دارند كه باید آنها را به كار ببرید. از جمله این كه هرگز اجازه ندهید ماساژ موجب درد بیمار شود. شخص را در یك وضعیت راحت قرار دهید. طی درمان از قسمت مبتلا حمایت كنید. از حركات موزون، آهسته و یكنواخت استفاده نمایید. حداكثر تماس دست با پوست را حفظ كنید.

در ترجمه این كتاب سعی بر آن بوده است كه ضمن امانت داری، حتی الامكان تمام اصطلاحات به فارسی برگردانده شود تا مطالعه آن برای افراد غیر حرفه ای نیز قابل استفاده باشد. امید است این اثر ناچیز مورد عنایت پزشكان، متخصصین طب فیزیكی، پرستاران و فیزیوتراپیست ها قرار گرفته و اینجانب را از نظرات ارزشمند خود بهره مند فرمایند.

(مترجم ماهرخ گلچین، 1379)

تعریف ماساژ

یكی از روشهای درمان بیماران كه قرنهاست مورد استفاده قرار دارد و برخی از متخصصان به آن، همچون اولین شكلهای درمانی می نگرند. مالیدن یا نوازش كردن بخش آسیب دیده یا دردناك است كه اصطلاحاً ماساژ نامیده می شود. امروزه كه پزشكی جنبه، علم مطلق یافته است، ماساژ بیش از پیش بخشی از درمان پزشكی محسوب می شود و معمولاً بیماران آن را با رضایت خاطر می پذیرند.

ماساژ قدیمی در اعصار كهن سنتی برای بهبود بخشیدن به عملكرد ورزشكاران بود. اینگونه كاربرد در رساله های بقراط جالینوس دیده می شود. جالینوس 18 نوع ماساژ مختلف از جمله ماساژ نرم، سخت، متوسط، آماده كننده و برگشت به حالت اولیه را از یكدیگر متمایز ساخته است و بیان می دارد كه می بایست از شرایط بدنی ورزشكار آگاهی كامل داشته باشد، نقاشی هایی از یونان باستان در دست است كه مالش پشت و سینه، بوكس بازان، ماساژ و ترآشیل دونده ها و ماساژ عضله ساق پا را نشان می دهد.

یكی از دانشمندان یونانی به نام دیم ماساژ را به عنوان یكی از بخشهای عمده، مراقبت از ورزشكاران توصیف می كند. در این زمینه در كتاب «تاریخ جهانی ترتیب بدنی و علوم ورزشی» از حمام گرم و حمام آفتاب هم یاد كرده است. وی همچنین نتیجه می گیرد كه ماساژ ورزشی در آن دوران، تقریباً 500 سال پیش از عصر جدید، بسیار متنوع و شامل كاربرد ابزارهای گوناگون و تركیب ماساژ با سایر روشهای درمانی بود.

قابل توجه آن كه ماساژ تقریباً همواره همراه با ژیمناستیك سبك فعال و تمرینهای تنفسی انجام می گرفته است. در یونان باستان نظام متعادلی بین ژیمناستیك و ماساژ برقرار بوده است. واژه، ماساژ از واژه، لاتین ماسین مشتق شده است كه تقریباً معنی «مشت و مال» می دهد ابزار واقعی انجام ماساژ دست حساس و جستجوگر و درمانگر است. ماساژ به وسیله مردمان دنیای قدیم نیز شناخته شده و بكار گرفته شده است. مصریان، ایرانیان، رومیان، ژاپنی ها و چینی ها نیز با كاربرد آن آشنا بوده اند. احتمالاً در سده های میانه، تحت نفوذ عقاید منفی دینی آن زمان، زمینه شناخت بدن انسان منسوخ شده بود. تنها در عصر جدید، تقریباً از 100 سال پیش ماساژ دوباره رایج شده است.

(كاشف، 1376، ص14)

انستیتوی مركزی ژیمناستیك در 1813 در استكهلم تاسیس شد. یكی از مربیان ژیمناستیك اهل سوئد، به نام پی.اج.لینگ در آنجا تدریس می كرد و ماساژ تخصص او بود. برحسب تفسیر او، ماساژ دومین شاخه ژیمناستیك محسوب می شود. از آن زمان به بعد، شمار  فزاینده ای از پزشكان پژوهش علمی خود را به اثرات ماساژ اختصاص داده اند متركز، ولگر و همكاران سهم عمده ای در این پژوهشها داشته اند. فیزیوتراپیستها و ماساژ دهنده ها نیز به گردآوری و نشر نتایج این پژوهشها اقدام كرده‌اند.

مولفان یاد شده در رساله های علمی و فراوانی درباره ماساژ قدیمی كه مبتنی بر روشهای ویژه امروزی ماساژ است، نوشته اند،  نتایج بدست آمده، ابداً یكنواخت نبوده و پاره ای از آنها به تدریج منسوخ شده اند. بهترین روش شناخته شده، ماساژ امروزی ماساژ بافت پیوندی است كه براساس قطعه نگاری موضعی بدست و بازتاب احشائی ماهیچه ای انجام می گیرد. این روش توسط كهلروش، دیك و تریچ- لوپ ایجاد شده و شالوده، آن پژوهش متخصصان انگلیسی و مكینزی بود.

(كاشف، 1376، ص14)

ولگروكراس در سال 1953 ماساژ ضریع استخوانی را بوجود آوردند و در اهل دانمارك مبتكر شیوه زهكشی دستی لنف بود. شیوه های ماساژ دیگر نیز قابل ذكر است ولی در حیطه این كتاب كه در درجه اول به جراحتها و آسیبهای ورزشی اختصاص دارد، نمی باشد. روشهای امروزی ماساژ تلفیقی از مفیدترین عناصر درمانی است.

بخشی از ماساژ قدیمی ارزش بیش از حد و بخشی از آن نادرست است، كم ارزش محسوب شده است، این نوع ماساژ در نتیجه كوشش دانشمندان و متخصصان از تیرگی دهه های گذشته بیرون آمده است و امروز مقام برجسته ای در پیشگیری، درمان و توانبخشی احراز كرده است.

(كاشف، 1376، ص15)

پیرامون ماساژ

ماساژ به عنوان قدیمی ترین و طبیعی ترین هنر شفابخشی در دوران كودكی، در میان اكثر فرهنگ های سراسر دنیا، به منظور كمك به بهبود، تحریك، تسكین اطفال و همچنین كمك به انواع بیماری های افراد بزرگسال، مورد استفاده قرار می گرفته است. در سرتاسر مشرق زمین، ماماهای شرقی مادران را ماساژ می دهند و مادران كودكانشان را ماساژ می دهند، از آرایشگران كه سر مشتریانشان را ماساژ می دهند گرفته تا متخصصان بازتاب درمانی كه كف پای سوژه های خود را ماساژ می دهند، همگی از این عامل شفابخش استفاده می كنند. از ماساژ بعنوان یك عامل مرسوم در زندگی روزانه جهت شفابخشی، تقویت و آرامش برای زنان و مردان در تمامی مراحل زندگی استفاده می شود.

ماساژ در دنیای غرب به تازگی بعنوان عامل مفید متداول گشته و شایستگی آن برای اكثر پزشكان و پیراپزشكان مشخص شده است.

(واكر، 1380، ص25)

ماساژ كودك بتازگی در رسانه های عمومی و نشریات اطلاعات پزشكی جایی را برای خود اختصاص داده و به اكثر بیمارستان‌ها، بخصوص بخش زایمان و مراقبت‌‌های ویژه‌ی كودك، معرفی شده است. برخی از اعضای كالج سنتی   مامایی در حال حاضر مشغول آموزش نحوه‌ی ماساژ كودك به مادران هستند. همچنین كارگاههای آموزشی توسط انجمن بازرسان سلامتی برای بازرسان سلامتی تشكیل شده است كه اعضاء را تشویق به تشكیل گروههای ماساژ كودك در مراكز پزشكی مراقبت از كودك می‌كند.

(واكر، 1380، ص26)

ماساژ در هنگام تولد

در اكثر فرهنگهای سراسر دنیا مرسوم است كه كودك بلافاصله پس از تولد با ماساژ آشنا می شود. در قبایلی چون ایبوها در نیجریه و كوآكیاتیها در آمریكای شمالی ماساژ به عنوان یك برنامه‌ی مراقبت از كودك به منظور تحریك مكانیزم حیاتی و كمك به مقاومت در برابر بیماریها، روی نوزادان اعمال می شود. در اكثر جوامع، ماساژ به عنوان یك مهارت اصلی سنتی برای ماماها محسوب شده و مادران قبل و حین انجام زایمان توسط ماماها ماساژ داده می شوند و پس از تولد هم مادران و هم نوزادان هر روز ماساژ داده می شوند.

سیستم فوق از نظر تعداد روز متغیر است مثلاً در ایالت گوجارات 12 روز و در ایالت پنجاب 30 روز است. در كشورهای دیگری چون مالزی، مكزیك، تایلند، جاوه، تاهیتی، چین، فیلیپین، ویتنام، سیلان، اندونزی و دیگر مناطق هند طول دوره متفاوت است.

(واكر، 1380، ص26)

تعریف ماساژ كودك

ماساژ كودك جالب ترین مهارتی است كه مادر یا پدر می توانند به آن نیاز داشته باشند. من به عنوان یك درمانگر جسمی بیش از یك دهه با صدها مادر و فرزند ارتباط داشته ایم. در این كتاب قصد دارم فواید و تكنیكهای ماساژ كودك را به راحت ترین و واضح ترین شكل ممكن ارایه كنم.

(واكر، 1380، ص15)

ماساژ كودك سرآغاز مرحله‌ی بی نظیری از اعتماد و آرامش است كه در سلامتی و طبیعت كودكتان و رابطه‌ی شما با وی منعكس می شود.

ماساژ كودك در اصل نوعی پادزهر است كه برعلیه استرس وارد عمل می شود. استرس نقش اساسی در از بین رفتن سلامتی و ارتباط انسان دارد. برای رشد یك طفل هیچ چیز و هیچ زمانی بهتر از بودن در آغوش مادر نیست. در آغوش كشیدن، تمامی نگرانیهای دو طرف (مادر و فرزند) و ضربات روحی ناشی از اثر لحظه‌ی تولد را التیام می‌بخشد.

این كتاب از ماساژ گرفته تا حركت- نشستن، چهار دست و پا راه رفتن- همه را به شما نشان داده و می گوید كه چطور و چه وقت می توانید به كودكتان كمك نمایید تا او به تعادل دست پیدا كند.

(واكر، 1380، ص15)

این كتاب حتی نحوه افزایش قدرت و انعطاف را به شما نشان می دهد، ین و یانگ تمامی حركات را مشخص می كند، با این كتاب می توانید به تناسب اندام كودكتان، با بهره‌مندی از تمامی فواید نهفته در تكنیكها، كمك كنید. ماساژ كودك و تكنیكهای انعطافی موجود در این كتاب برگرفته از تجربیات شخصی من است كه حاصل برخورد با كودكان خود و تعداد بیشمار كودكانی است كه در طول سالها با آنها مواجه بوده‌ام. تكنیكهای ارائه شده طوری است كه كودكان و اطفال از آنها لذت برده و در عین حال با روند رشدشان سازگار می باشد.

(واكر، 1380، ص16)


تعریف ماساژ درمانی

ماساژ به عنوان یك كیفیت درمانی در سرتاسر تاریخ، هم به‌منزله یك نوع آرام‌سازی و نیز به عنوان یك درمان برای افزایش زیبایی شخص استفاده شده، و به خصوص در میان رومی های باستانی شایع بوده است. آنها روغن های اصلی را با روغن های فرار گیاهی و گیاهان برای اصلاح و زیبایی پوست، به ویژه پوست صورت مخلوط می‌كردند. برای آنان، صرف كردن تمام روز در حمام های رومی یك درمان واقعی بود، آنها خودشان را در معرض بخار داغ قرار می دادند، شنا می كردند و سپس ماساژ با پمادهای گیاهی خوشبو را شروع می كردند.

بعد از شكست امپراطوری روم، جهان غرب نظریه زندگی عادلانه تر را پذیرفت، و هرگونه ناز پروردن بدن به عنوان گناه شمرده می شد. در نتیجه، ماساژ، هم به منزله گونه ای آرام سازی و هم به عنوان یك درمان از حقوق اجتماعی محروم گردید. این وضع برای چندین قرن باقی ماند. در اروپا، ماساژ استفاده نشد تا آخر قرن هیجدهم كه اثرات آرام سازی و درمانی ماساژ شاهد یك احیای واقعی گردید.

(روبرتا، 1379، ص2)

هنر ماساژ

هنر ماساژ به همان قدمت لمس است. به انسان ها و جانوران معرفت ذاتی بخشیده شده است. لمس كردن، نوازش و رفتار محبت آمیز، راحتی، آرامش و حس كلی سلامتی ایجاد می كند.


مطالعات بسیاری تایید كرده اند كه لمس با محبت می تواند درد را تسكین، غم و اندوه را تخفیف و سلامتی را توسعه بخشیده و رشد و تكامل سالم و فرزند شاد را برای انسان ها و جانوران به ارمغان آورد.

(روبرتا، 1379، ص2)

ماهیت یا اصل ماساژ یك لمس با توجه و محبت آمیز است، خواه در یك خانواده، بین دوستان یا در یك محیط درمانی باشد، بخش سازمان یافته ای از هنرهای شفا دهنده است. ماساژ هم چنین مردم را به هم نزدیك می كند. در موردی كه اختلاف و سوء تفاهم وجود داشته باشد، ماساژ هیجانات را آرام می كند و با ایجاد احساسات نزدیكی و مهربانی، وحدت و سازگاری به وجود می آورد.

(روبرتا، 1379، ص2)

تعریف حركت درمانی

زندگی ماشینی و صنعتی امروزی انسانهای را از انجام فعالیتهای روزمره زندگی حركات مناسب بدنی كه از ضروریات ادامه حیات هستند بازداشته است. كودكان و نوجوانان در اثر آپارتمان نشینی و عدم امكان شركت در رقابتهای ورزشی، دچار ضعف بدنی و عدم رشد كافی می گردند.

اتومبیلها، آسانسورها و سایر وسایل خودكار وظایفی را كه زمانی عضلات انسان آنها را انجام می داده به عهده گرفته اند و آلودگی هوای شهرهای بزرگ، تراكم جمعیت، اعتیادات مخرب، فشارهای عصبی، مصرب بی رویه مواد غذایی، فقدان حركت و پیری زودرس، همه و همه حاكی از دورنمای نگران كننده برای انسان معاصر هستند.

به طوری كه آمارها نشان می دهد 40 درصد از كسانی كه به بیمارستانها و پزشكان مراجعه می نمایند در نتیجه كمبود حركت، دچار اختلالات جسمانی هستند، وجود چنین عوامل مخربی، لزوم مبارزه مستمر و احیای صحیح نقش تربیت بدنی را در جامعه به طور اعم و در مدارس به طور اخص مشخص می نماید. آموزش صحیح تربیت بدنی در مدارس می تواند نقش به سزایی در پرورش نسلی سالم و نیرومند ایفا نماید.

باید فرصت شركت در فعالیت های ورزشی برای همه دانش آموزان، به صورت مطلوب فراهم شود تا دستگاههای قلب و گردش خون، تنفس، عضلات، اعصاب و سایر ابعاد جسمانی آنان از رشد كافی برخوردار گردد. آموزش فعالیتهایی كه در فضاهای محدود قابل اجرا بوده و در عین حال فشار كافی برای قلب و گردش خون را در برداشته باشند ضروری به نظر می رسد.

تشریح فوائد تمرین منظم ورزشی برای دانش آموزان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا كه تحقیقات نشان داده، كسانی كه در ایام تحصیل به فعالیتهای ورزشی گرایش داشته اند در بقیه ایام زندگی نیز بیش از افراد دیگر به چنین فعالیتهایی پرداخته‌اند. برای انجام این مهم لازم است دانشجویان تربیت بدنی با زیر شعبه های علم تربیت بدنی و منجمله حركت درمانی، فیزیولوژی، آناتومی و تغذیه ورزشی آشنا گردند، تا آموزشهای آتی آنان به دانش آموزان با بینش و بصیرت كافی صورت گیرد، امید آنكه مطالعه كتاب حاضر مقدمه ای برای بررسی متون علمی و خلق آثار با ارزش در این زمینه باشد.

بررسی و مطالعه پیرامون هر كدام از دروس مذكور شما را در جهت آشنایی بیشتر با بدن انسان و عملكرد و نیازهای آن كمك خواهد كرد. در غالب كشورهای جهان در حال حاضر انستیتوهای ورزشی و مراكز تحقیقاتی دیگری تاسیس گشته است و دانشمندان و متخصصین امر، در حال مطالعه تاثیرات درمانی ورزش بر روی جنبه‌های مختلف زندگی انسان، به ویژه تاثیرات درمانی ورزش هستند و هر روز هم یافته‌های جدیدی در مورد نقش و تاثیر ورزش بر روی یكی از اختلالات و بیماریهای انسان ارائه می گردد.

در واقع امروزه به ورزش و حركت درمانی به عنوان قسمتی یا بخشی از درمان بیماریها و اختلالات نگریسته می شود و گاهی مواقع حتی حركت درمانی یا ورزش، تنها روش موثر درمانی برای برخی اختلالات و بیماریها می باشد. كمر درد، آرتروز مفاصل، چاقی، بیماریهای قلبی، فشار خون، پوكی استخوان و اختلالات تنفسی، از جمله بیماریهایی هستند كه حركات درمانی نقش عمده ای در درمان و پیشگیری آنها دارد.

همینطور امروزه، علاوه بر تاثیر ورزش بر روی بیماریها و اختلالات جسمی، نقش و تاثیر ورزش بر روی اختلالات روحی و بیماریهای روانی، مانند افسردگی هم، تحت بررسی قرار گرفته است و مشخص شده كه حركت درمانی تاثیر مهمی در درمان و پیشگیری از اختلالات روحی و روانی داشته است.

(میرمحمد كاشف، ص8)

تعریف تربیت بدنی سنتی

می توان گفت اولین اهداف تربیت بدنی سنتی رشد جسمی، به دست آوردن آگاهی و درك، اكتساب مهارتهای ویژه مربوط به ورزش و بازیها و رشد نگرشهاست. در این روش سعی می شود تا به كنترل حركتی كودك كه شامل قدرت عضلانی، بنیه، انعطاف‌پذیری و كارآمدی اندامی است، كمك شود. در این روش، علاوه بر كنترل حركتی عمومی سعی می شود تا به ایجاد مهارتهای اساسی كه برای بازیها ضروری‌اند نیز كمك شود؛ مهارتهایی نظیر جابجایی كارهایی از قبیل پرتاب كردن، گرفتن، شوت كردن، ضربه زدن و مهارت در زمینه های هماهنگی و بازیهایی كه در آب انجام می‌شوند از این دست هستند.

به منظور گسترش دانش و درك دانش آموز، مربی سعی می كند تا به او احساس «خوبی» در زمینه فعالیتهای بدنی بدهد و به او بفهماند كه زمانی را كه صرف یادگیری ورزش و بازی می كند از بهترین اوقات است. كودك می آموزد كه فعالیت بدنی روش خوبی برای بیان خود، آرمیدگی، وكاهش تنش عضلانی است.

ضمناً كودك به ارزش با دیگران بودن پی می برد و در همان حال می آموزد كه فعالیت بدنی برای سلامتی هیجانی و جسمی ضروری است. در یك برنامه ریزی خوب تربیت بدنی، كودك یاد می گیرد كه به انواع بازیها و ورزشها بپردازد و اینكه چگونه از طریق قواعد، راهبردها و تحلیل خود، اعمال خود را تنظیم كند. در فعالیتهای مرتبط با تربیت بدنی دو گونه نگرش می تواند وجود داشته باشد كه عبارتند از روحیه ورزشكاری و همكاری در گروه كه مورد اخیر فرصتهایی برای نشان دادن كنترل خود، انصاف و وحدت شخصی را امكان پذیر می سازد.

به طور كلی، تربیت بدنی استاندارد شده در سطح ابتدایی سعی دارد تا از طریق تقسیم برنامه های درسی به چهار زمینه، به اهداف خود دست یابد كه این چهار زمینه عبارتند از: بازیها و ورزش، خودسنجی، رقص، و آمادگی جسمانی (آرنهایم و پستولسی، 1973).

در این روش، به كودكان كودكستانی و كلاس اولی فعالیتهای مقدماتی و مبانی حركتی آموزش داده می شود. به كودكان كلاسهای دوم و سوم بازیها و فعالیتهای ساده‌ای كه زمینه ساز یادگیری مهارتهای حركتی اساسی كه در فعالیتهای ورزشی پیچیده‌تر در كلاسهای چهارم و پنجم مورد نیازند، آموزش داده می شود. انتظار می‌رود وقتی كودك به كلاس پنجم و ششم می رسد بتواند به طرز موثر و كارآمدی در مهارتهای پیچیده مربوط به ورزش و اعمال ریتمیك و دشوار شركت كند (دوسانتیس و اسمیت، 1969؛ آندرسون و دیگران، 1966؛ كرچنر، 1970).

یكی از انتقادات وارد بر برنامه تربیت بدنی استاندارد آن است كه این برنامه در درجه اول گروه- محور است و نه فرد- محور، و از این رو مشكلات حركتی كودكان در آن به راحتی مورد غفلت معلمان قرار می گیرد. انتقاد دیگری نیز وارد شده و گفته شده كه این روش به جای توجه به نیازهای كودكان، معمولاً بر برنامه تاكید دارد و كودك را وامی دارد تا با ویژگیهای برنامه منطبق شود.

(آرنهایم، 1375، ص51)

برنامه های آموزش ادراكی- حركتی در تربیت بدنی

ادراك مهمترین عامل در فهم كودك از خود و محیط است. ادراك، تعبیر اشیا و وقایع را ممكن می سازد و در تمام یادگیریها دخالت دارد (آرنهایم و دیگران، 1973). در سالهای اخیر در تربیت بدنی به نقش ادراك در رشد مهارتهای حركتی توجه خاصی شده است. در ده سال گذشته بسیاری از مربیان تربیت بدنی استفاده از برنامه درسی تربیت بدنی را متوقف كرده و استفاده از برنامه آموزش ادراكی- حركتی را شروع كرده‌اند. همانند رویكرد تربیت حركتی، برنامه های آموزشی ادراكی- حركتی نیز تجربیات چند حسی را ممكن می سازند. به هر حال برخلاف تربیت حركتی كه بر آزادی و كشف شخصی تاكید دارد، در برنامه آموزش ادراكی- حركتی، برنامه ریزی براساس توالی و دشواری تجربیات سازمان بندی می شود. یكی از انتقاداتی كه به برنامه های آموزش ادراكی- حركتی به عنوان جانشین تربیت بدنی گرفته شده است می گوید كه در واقع تمام تربیت بدنی مبتنی بر ادراك است و حركت موثر بدون پردازش دقیق اطلاعات ادراكی ممكن نخواهد بود. در هر صورت برنامه های ادراكی- حركتی به طور اخص به كودك در پردازش صحیح اطلاعات از طریق حواس كمك می كنند.

(آرنهایم، 1375، ص52)

رویكرد تعادلی در تربیت بدنی

تمام رویكردهای موجود در تربیت بدنی تنها زمانی مفید خواهند بود كه به صورت حرفه ای آموزش داده شوند. در عین حال، ما معتقدیم كه رویكرد تعادلی در تربیت بدنی ابتدایی شامل تربیت حركتی، آموزش ادراكی- حركتی و رویكرد سنتی است (آرنهایم و پستولسی، 1973). در این رویكرد، كودكان 3 تا 5 ساله در سطح I از 35% انواع فعالیتهای حركتی و آموزشی ادراكی- حركتی، 45% خودسنجی، 15% حركات موزون و 5% فعالیتهای بازی گونه بیشترین استفاده را خواهند برد.

تاكید سطح I بر رشد حركتی است كه در آن روابط فضایی و تن آگاهی رشد می‌كند. سطح II به سنین 6 تا 8 سالگی مربوط می شود و 25% تربیت حركتی و آموزشی ادراكی- حركتی، 30% خودسنجی، 25% حركات موزون و 25% بازیها و فعالیتهای ورزشی را شامل می شود.

بعد از عبور موفقیت آمیز از سطح I، دیگر كودك از لحاظ فیزیولوژیك و عاطفی آماده است تا به حركات پیچیده و دشوار بپردازد. سطح II امكان فعالیتهای حركتی متوالی حل مساله را كه از لحاظ دشواری متوسط هستند، در سطح فردی و گروهی فراهم می كند. در این مرحله ریتم خلاق نیز به منظور كمك به پاسخ خود به خودی به كودك آموزش داده می شود. در زمینه بازیها و ورزشها، تاكید بر فعالیتهایی از نوع جابجایی است و تا حدی نیز بر مهارتهای خاص تر دویدن، پرتاب كردن، گرفتن و زدن تاكید می شود.

سطح III شامل كودكان 9 تا 12 ساله می شود كه متشكل از 15% تربیت حركتی، 25% خودسنجی، 15% فعالیتهای موزون و 45% بازی و ورزش است. سطح III براساس اكتسابات كودك در سطوح I و II بنا می شود. در این سطح، هنوز هم تربیت حركتی و آموزش ادراكی- حركتی دارای اهمیت است، ولی فعالیتهای خودسنجی، ژیمناستیك و مهارتهای ورزشی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در سطح I برای شركت كنندگان موقعیتهایی ایجاد می شود تا بتوانند اعمال جالبی را كه به قابلیت بدنی، انعطاف پذیری، و بنیه قلبی عروقی نیاز دارند، انجام دهند.

فعالیتهای رقصی نظیر حركات دسته جمعی و رقصهای محلی در این هنگام به كودك معرفی می شوند و نیز در همین زمان است كه فعالیتهای فردی و گروهی برای كودك اهمیت پیدا می كنند. ورزشهای فصلی نیز با توجه به دیدگاه شركت كننده و ناظر آموزش داده می شود.

در برنامه تربیت بدنی تعادلی كودك مبتلا به خام حركتی در سطح I مورد شناسایی قرار می گیرد و بلافاصله برنامه ترمیمی انفرادی در مورد او تهیه می شود. برای مثال، هرگاه كودكی در یكی از طبقات برنامه تربیت بدنی مشكل داشته باشد، می توان در مورد او اقدامات ترمیمی را براساس تجربیات مخصوص همان طبقه طرح ریزی كرد. همچنین با در نظر گرفتن محتوای هر سطح، مشكل كودك مبتلا به خام حركتی كه سن زیادتری دارد، می تواند با شركت در برنامه های سطوح پایین تر مورد ترمیم قرار گیرد در این حالت سطح پایین تر حالت تجویزی و ترمیمی پیدا می كند. شاید بتوان گفت اگر برای همه كودكان برنامه تربیت بدنی تعادلی خوب وجود داشته باشد، دیگر نیازی به برنامه ترمیمی ویژه نخواهد بود.

(آرنهایم، 1375، ص53)


تعریف بازتاب درمانی

رشد شیوه زندگی عقلانی امروزه این تفكر را مردود می داند كه سلامت و طول عمر چیزهایی است كه پاره ای خوشبخت از آن بهره مند می باشند؛ بلكه سلامتی و طول عمر پدیده های قابل حصول و دست یافتنی است و اساس كسب آن آگاهی و شناخت از دستگاههای مختلف بدن و چگونگی كنترل و تلاش در جهت بهبود و سلامت آن است.

(ریك، 1375، ص7)

در سالهای اخیر، فعالیتهای قرون گذشته در جهت سلامتی از حالت افسانه بیرون آمده اند و مود بازنگری و كاوش مجدد قرار گرفته اند. به همراه طب سوزنی و طب گیاهی، شیوه متكی بر بازتابها (بازتاب درمانی) مورد توجه دوباره قرار گرفته و در طب جدید به كار می رود.

امروزه در اروپا بیش از شش هزار پزشك، پرستار و فیزیوتراپیست از این روش در جهت بهبود و مداوای مراجعین خود استفاده می كنند. به واسطه این روش از میزان درد بیماران كاسته شده و آنها احساس آرامیش بیشتری می كنند؛ همچنین به سیر بهبودی خود شتاب بیشتری می دهند. به عنوان بخشی از رویه درمان، بیماران تشویق می‌شوند تا آن قسمت كه شیوه بازتابی روی آن كار می كند، تجسم نمایند و پیرامون عملكرد آن آگاهی یافته و توان كنترل بیابند.

(ریك، 1375، ص7)

اگرچه كار در این شیوه آسان است، اما مكانیزم و چگونگی آن كاملاً مشخص نیست. ارتباط سطوح دستها و پاها و ارگانهای مختلف بدن، اعضا و جوارح و اعصاب در طی سالهای طولانی توسط بسیاری تمدنها تشخیص داده شده است. در آغاز رن اخیر دكتر ویلیام فیتزجرالد پزشك امریكایی این رابطه را مورد مطالعه قرار داد و در طول آزمایشات خود دریافت كه یك رابطه ویژه بین سطوح دستها و پاها و اعضای بدن وجود دارد كه با اعمال فشار بر این سطوح می توان بر اعضا تاثیر گذاشت. در پی مطالعات بعدی او دریافت كه این ارتباط از یك الگوی ساده پیروی می كند.

(ریك، 1375، ص7)

فیتزجرالد بدن را به ده منطقه طولی تقسیم كرده و در هر طرف خط مركزی بدن، پنج ناحیه در نظر گرفت. هر ناحیه، یك واحد و دارای محیط مخصوص به خود است. هر قسمت از ناحیه دارای ارتباط با قسمتهای دیگر در آن ناحیه است. از آنجا كه تمامی نواحی به دستها و پاها ختم می شوند، بنابراین فیتزجرالد دریافت كه این نواحی می‌تواند در واقع پایه اساسی قسمتهای مختلف هر ناحیه از بدن باشد. به عنوان مثال زاویه داخلی پاها در همان منطقه ای قرار می گیرد كه ستون فقرات قرار می گیرد. بنابراین تحریك این ناحیه از پا می تواند موجب تحریك ستون فقرات گردد.

(ریك، 1375، ص7)

بدن همواره در جهت حفظ تعادل متابولیسم (سوخت و ساز) بدن فعالیت می‌نماید. اما در پاره ای از اوقات این تعادل به واسطه جراحت، بیماری یا فشار ناشی از مسائل روزمره زندگی به هم می خورد. این آشفتگی می تواند سلامتی را به مخاطره بیندازد. بازتاب درمانی یك شیوه ساده و بی خطر برای هماهنگی این عملكردها به منظور كمك به بدن جهت حفظ تعادل متابولیكی كامل برای رسیدن به بالاترین حد سلامتی است.

(ریك، 1375، ص8)

فصل دوم

دیدگاههای حركت درمانی

نظریه ها، نظامها

تربیت بدنی


دیدگاههای حركت درمانی

به رغم آنكه تربیت بدنی ویژه برنامه ای نسبتاً جدید است كه برای معلولان به وجود آمده جالب توجه است كه بدانیم اصل مفهوم آن، اصلاح و رشد اعمال حركتی بدن از طریق تمرین، قدرت بسیار دارد.

(كاشف، 1376، ص10)

تصویرها و مدارك پیدا شده در چین نشان می دهد كه سه هزار سال قبل از میلاد مسیح انواعی از ورزش درمانی وجود داشته است. در قرون اخیر پرهنریك لینگ، سیستمی طبی برای ورزشهای سبك به وجود آورد كه در سال 1884 در ایالات متحده آمریكا معرفی و با استقبال بسیاری روبرو شد.

سیستم پرهنریك لینگ شامل سری حركاتی موزون، هماهنگ و دقیق بود كه هدف آن تامین سلامتی بهتر و بهبود وضعیت بدن بود، چون در آن زمان اعتقاد بر این بود كه این تمرینها برای كودكان فوق العاده مفید است، برنامه های پرورش اندام در مدرسه‌های همگانی آن دوره متداول شد.

در یونان اولین فردی كه موضوع ژیمناستیك و تاثیر آن را مورد توجه قرار داد هرودوت بود.

(كاشف، 1376، ص10)

او در حدود 480 سال قبل از میلاد مسیح مطالب ارزشمندی نوشت و به عنوان یك معلم مجموعه ای از تمرینهایی كه مبتنی بر اصول و قواعد هندسه بود به منظور از میان بردن ضعف بدنی شاگردان تدوین كرد. بیشتر شاگردان هرودوت معتقد بودند كه این تمرینها بسیار دشوار، اما سودمند هستند. یكی از شاگردان هرودوت كه به پدر علم پزشكی معروف است، سقراط بود. مطالب با ارزش سقراط را در نوشته های بسیار او درباره تمرینهای بدنی می توان جستجو كرد.

(كاشف، 1376، ص10)

سقراط در یكی از نوشته های خود به نام «گفتار استادانه» كه پرفسور لیخت آن را مورد بررسی قرار داده است. مفاهیم مربوط به عضله ها و حركتهای آن را بدین نحو بیان می كند. بیشترین خطر از بین رفتن بخشهایی از عضله ها هنگامی صورت می‌گیرد كه بیماران از آن عضله ها استفاده نكرده باشند و آنها را تقریباً به حالت غیرفعال نگاه داشته باشند.

آن دسته از بیمارانی كه دارای فعالیتهایی هستند كمتر دچار ضعف یا لاغری عضلانی می شوند. سقراط راه رفتن را كه موجب كاهش چاقی و جلوگیری از اضافه وزن می شود سپرده شد تا بدانجا كه ریاضت جسمی كه ضعف و لاغری بدنی را به دنبال داشت مانند یكی از اصول تقدس فردی گسترش یافت.

اعمالی چون شلاق خوردن، عادت كردن به گرسنگی، درست در مقابل كوشش‌های اولیه قرار گرفت كه یونانی ها و رومی ها به منظور تقویت جسم توصیه می كردند. (ششم تا یازدهم میلادی)

این طرز تفكر كه انسان بیشتر برای رنج كشیدن زاده شده حاكم بر جامعه بود و حتی دارو برای بیماران به میزان كم تجویز می شد.

با شروع قرن چهاردهم و همزمان با دوره رنسانس علاقه و توجه به فرهنگ و تمدن یونان و روم نمایان شد و مسائل جدیدی كه متناسب با آن دوره بود رایج شد كه بخشی از آنها از تمدن مشرق زمین گرفته شده بود.

در طول دو قرن بعد از درك اهمیت تمرین های درمانی، رشد و گسترش چشمگیری در چگونگی انواع مختلف تمرین ها و درمان ها پدیدار شد. در قرن هفدهم فردریك هافمن بیشترین تاثیر را بر كار درمانی گذاشت. او معتقد بود كه حركت های روزمره زندگی از جمله بریدن درخت، دوختن لباس و غیره خود نوعی تمرین به حساب می آیند و تا اندازه ای باعث افزایش قدرت و حفظ سلامتی می‌شوند. در ادامه فعالیتهای هافمن، نیكولاس آندره تمرین هایی را برای اصلاح آسیب‌ها و انحرافات ستون مهره ها كه باعث غیر طبیعی شدن آن قسمت از بدن می‌شوند پیشنهاد كرد كه مورد بررسی قرار گرفت.

در سال 1879 دادلی سارجنت در دانشگاه هاوارد بخشی به نام تربیت بدنی اصلاحی تاسیس كرد. هدف این بخش اصلاح پاره ای آسیب دیدگی ها بود. اندیشه استفاده از تربیت بدنی به صورت تمرین های اصلاحی برای از بین بردن غلط طرز قرار گرفتن بدن و نیز رشد كلی سلامتی تا زمان جنگ جهانی اول ادامه داشت. سپس به دنبال پیشرفت موفقیت آمیز تكنیك های فیزیوتراپی برای بهبود افراد فلج و سربازان جان به در برده از صدمات جنگ، استفاده از تمرین های اصلاحی برای دانش آموزان مبتلا به معلولیت های جسمی منطرح شد.

(كاشف، 1376، ص12)

به زودی تعدادی از مدرسه های عالی برای دانشجویان كه قادر نبودند از برنامه‌های عادی تربیت بدنی استفاده كنند، كلاسهای اصلاحی تاسیس كردند، بعد از آن استفاده از تربیت بدنی اصلاحی برای بهبود طرز قرار گرفتن بدن اهمیت خود را از دست داد و فقط توصیه می كند. او تاكید می كند كه تمرینهای سخت پس از یك دوره استراحت طولانی باید با احتیاط صورت گیرد تا سلامتی فرد را تامین نماید. افلاطون و ارسطو راه سقراط را در تكامل این تزها و رابطه میان تمرین و سلامتی ادامه داده و به دستاوردهای با ارزشی هم نائل آمدند. ابن خلدون یكی از اندیشمندان اسلام در خصوص فعالیتهای جسمانی این گونه اظهار نظر می نماید.

«… علاوه بر آنچه ذكر شد ورزش نیز در تعب و نشاط روح دخیل است كه این تعب و نشاط در شهر نشینان كمتر است، به دلیل اینكه در پیش شهرنشینان ورزش وجود ندارد. علتش این است كه آنان غالباً درحالت سكون و آرامش اند و از ثمرات ورزش به هیچ وجه بهره مند نمی شوند و هیچ نشانه ای از آن در میان ایشان یافت نمی‌شود. بدین دلیل بیماریهای بسیاری در شهرها و بلادها بروز می كند و نسبت به بروز امراض مردم شهرها به این فن (پزشكی) نیازمند می شوند.»

مردم بادیه نشین همواره با ورزش سر و كار دارند، چون برای اسب دوانی یا شكار و یا انجام دادن كارهای شخصی كه نیازمندیهای زندگی آنان را فراهم می كند، پیوسته در جنبش و حركت هستند و از این رو به سبب كلیه این اعمال غذای آنان به خوبی هضم می شود و به تداخل غذا نیز آشنا نیستند این است كه مزاج آنها نسبت به شهرنشینان سالم تر است و دور از بیماری هستند.

جرجانی یكی از اندیشمندان اسلامی در ضرورت حركت و ورزش برای تندرستی می گوید:

تحرك و فعالیتهای بدنی برای موجود زنده از ضروریات می باشد به دلیل اینكه تحریك موجب می گردد كه قوای درونی به فعالتی واداشته شوند و در اثر فعال شدن قوای درونی، مواد غذایی و مورد نیاز دیگر به تمام اندامها برسد تا تغذیه اندام ها از غذا و مواد دیگر انجام پذیرد. عدم تحرك موجب نارسایی در اندامها گشته و بالطبع نیازهای اساسی اندامها كه باید بر تعادل باقی بمانند تامین نمی شوند و این وضعیت در مراحل رشدی و سنین متفاوت نیز فرق می كند.»

در دوران قرون وسطی رهبران كلیسا بر این عقیده بودند كه باید زندگی و خواسته‌های مادی را تقبیح كرد و با دوری جستن از آن به تزكیه روح پرداخت. به این سبب به پرورش جسم توجهی نداشتند.

(كاشف، 1376، ص11)


نظریه ها، نظامها و تكنیكهای ویژه

هیچ یك از زویكردهایی كه به ترمیم خام حركتی می پردازند بدون توجه به تاثیراتی كه در بروز آن نقش داشته اند، كامل نخواهد بود. این كتاب نیز محتویات خود را از بسیاری منابع جمع آوری كرده است، نظیر آموزش و پرورش، تربیت بدنی، آموزش ادراكی- حركتی و تمرینات درمانی. در اینجا نظریه ها، نظامها و تكنیكهای ویژه تركیب شده اند تا رویكردی انتخابی را برای كار با كودك مبتلا به خام حركتی به دست دهند.

به طور كلی، معلمان كلاس به طور اخص به مشكلات جسمی كودكان مبتلا به خام حركتی نمی پردازند و بیشتر به امور درسی و نظری توجه دارند. هرگاه كودكی بتواند كارهایی را كه برای انجام فعالیتهای نشسته در كلاس ضروری اند به درستی انجام دهد، دیگر به ناتوانی او در بازی توجه كمی خواهد شد. تنها زمانی كه كودك به طور آشكار رفتار نابهنجاری برای مثال پرخاشگری یا كناره گیری از موقعیتهای اجتماعی نشان دهد، معلمان نیز نگران می شوند و این در حالی است كه هر آیینه كودك در نوشتن و پر كردن خطوط یا تكالیف حركتی كلاس مشكل پیدا كند، معلمان سریعاً متوجه می شوند و دقت بیشتری مبذول می دارند.

(آرنهایم، 1375، ص41)

رویكردهای تربیتی

ماریا مونته سوری

خانم ماریا مونته سوری در سال 1870 به دنیا آمد و در سن 26 سالگی اولین زن پزشك ایتالیایی شد. طی زمانی كه با موسسه های عقب ماندگان ذهنی ارتباط داشت به آموزش این افراد علاقه مند شد و به واسطه این علاقه، فلسفه خود را مبتنی بر تحریك چند حسی و تجربیات عینی به جای آموزش انتزاعی ایجاد كرد. اساس رویكرد مونته سوری بر رشد خود و آموزش خود، در محیطی كه توسط معلم به منظور رسیدن به رشد بهینه آماده شده است قرار دارد.

در كنار این محیط آماده، كه محیطی است شاد، رنگارنگ و روشن، یادگیری سازمان‌داری وجود دارد كه در آن وسایل كمك آموزشی ویژه، به كودك در پرداختن به مفاهیم عینی كمك می كند و خوشبختانه كودك در انتها به درك مفاهیم انتزاعی نیز خواهد رسید. زمانی كه كودك مشغول نظم دادن به محیط خود است انضباط درونی و مسئولیت اجتماعی را نیز خواهد آموخت.

رویكرد چند حسی برای یادگیری كه برنامه درسی كیهانی نامیده می شود فعالیتهای گوناگون را ممكن می سازد. در این روش، خود آموزی اغلب موجب تشویق كودك می شود زیرا او در حد خود و به میزان خود یاد می گیرد و با كودك دیگری نیز مقایسه نمی‌شود. استاندین (1967) در بحث پیرامون روش مونته سوری، اظهار می‌دارد كه در این روش كودك در حد خود به استقلال ذهنی و جسمی می رسد و مقایسه كودك با كودك دیگر به ویژه در كودكانی كه در برخی از جوانب رشد كندتر از دیگران هستند اولین علت بی رغبتی و احساس ناكامی است. اگرچه روش مونته‌سوری تماماً به امر حركت اختصاص ندارد با این وجود می تواند برای كودكان یك رشته تحریكات حسی و یك خود پنداره مثبت ایجاد كند.

به طور كلی، روش مونته سوری را می توان به این موارد تقسیم كرد: برنامه درسی زندگی عملی، برنامه درسی مربوط به تربیت حسی، و برنامه هایی كه به مهارت در زبان و مفاهیم ریاضی، می پردازند. برنامه درسی عملی زندگی به فعالیتهای مراقبت از خود مربوط می شود. فعالیتهای حركتی عملی از قبیل قاپیدن، گره زدن، دكمه كردن و بستن، و ریختن صحیح مواد گوناگون (مانند آب یا حبوبات) در ظروف در این شیوه تمرین می شوند. برنامه درسی تربیت حسی، شرایط یادگیری را برای تمیز اندازه ها، صداها، شكلها، بافتها و رنگها فراهم می كند. بنابراین یادگیری از طریق تمام حواس كودك ممكن می گردد.

(آرنهایم، 1375، ص43)

ژان پیاژه

پیاژه یكی از معروفترین نظریه پردازان تربیتی است. سوابق تحصیلی اولیه او در زمینه زیست شناسی بود و سپس این علاقه به مطالعه رفتار، یادگیری و قواعد اساسی تفكر منطقی كودك تبدیل شد. وی برای درك كامل رشد هوش به مشاهده منظم سه فرزند خود پرداخت. براساس این مشاهدات، پیاژه نتیجه گرفت كه تفكر منطقی از پنج مرحله عبور می كند: مرحله بازتابی، مرحله حسی- حركتی، مرحله پیش عملیاتی، مرحله عملیات عینی و در نهایت مرحله عملیات صوری. پیاژه هوش عملیاتی را مختص انسان می داند و مرحله حسی- حركتی را زیر بنای تمام عملیات هوشی به حساب می آورد (فورث، 1970).

امروزه معلمان آموزشگاههای پیش دبستانی و دبستانی، كه با رفتارهای حركتی كودكان سر و كار دارند به طور غیر مستقیم تحت تاثیر پیاژه و مونته سوری قرار دارند. معلمی كه می فهمد كودك فاقد تجربیات كافی در سطح حسی- حركتی است می‌تواند حدس بزند كه این كودك در زمینه سازگاری با خواستهای محیط پیرامون خود مشكلاتی خواهد داشت.

ب.اف.اسكینر

كارهای اسكینر تاثیرات عمده ای بر آموزش داشته است. وی از طرفداران نظریه پردازان یادگیری محرك- پاسخ چون گاتری و ثرندایك است كه مفهوم شرطی سازی كنشگر را ایجاد كرد. منظور از كنشگر، آن چیزی است كه در درون جاندار، بعد از آغاز محرك ولی قبل از شروع پاسخ، رخ می دهد. طبق نظر اسكینر، دوره كنشگر و واكنش خاص جاندار به تجربیات قبلی او بستگی دارد. از نامهای متداول دیگری كه به شرطی سازی كنشگر داده اند می توان تقویت مثبت و منفی و شكل دهی رفتار را نام برد.

از آزمایشهای اسكینر معلوم شد كه می توان از طریق پاداشهای مناسب رفتارهای نامطلوب را از بین برد و دیگر رفتارها را تغییر داد. كارهای اسكینر برای معلمان و درمانگرانی كه قصد تغییر رفتار حركتی را دارند دارای اهمیت خاصی است.

از مواردی كه برای معلمان و درمانگران علاقه‌مند به تغییر رفتار حركتی دارای اهمیت است، استفاده از تكنیك تقویت مثبت است. در این زمینه می توان انواع گوناگون تقویت كننده ها را براساس نیازها، رسش، وضعیت ذهنی و علایق كودك انتخاب كرد. پاداشهای عینی از قبیل غذا، پول، هدایای كوچك و تمجید كلامی نیز برای تغییر رفتار مورد استفاده قرار می گیرد.

تربیت بدنی

اغلب مربیان تصدیق می كنند كه تربیت بدنی یكی از بخشهای مهم فرایند آموزش و پرورش است. در واقع، در صورتی كه تربیت بدنی به نحو موثری در تمام مدارس انجام شود به اجرای برنامه های ویژه برای درمان خام حركتی در كودكان نیازی نخواهد بود. البته مانند دیگر آرمانهای تربیتی، تربیت بدنی نیز تاثیری را كه باید، بر كل فرآیند آموزش و پرورش نگذاشته است.

از آنجا كه كودكان به طرز فزاینده ای در سنین كمتری تحت آموزش رسمی فرار می‌گیرند، نظیر برنامه های اوایل كودكی، لازم است تا فرصتهای بیشتری برای حركتهای متناسب با رشد كودكان فراهم شود. ضمناً این دوران بهترین زمان برای شناسایی كودكان دارای مشكلات حركتی و ترمیم آنها است.

مربی تربیت بدنی یا معلم كلاسی كه برنامه های تربیت بدنی را اجرا می كند در بهترین شرایط ممكن برای شناسایی كودكان خام حركت قرار دارد. هرگاه مشاهده شود كودكی در حركت خود دارای مشكل و ناتوانی است، باید بلافاصله مورد تشخیص و درمان قرار گیرد. باید به دنبال شناسایی اولیه آزمونهای تشخیص نیز انجام شود و یك برنامه دراز مدت اجرایی نیز برای او فراهم شود. از آنجا كه در مورد بهترین برنامه تربیت بدنی برای هر كودك اختلاف نظر وجود دارد، اغلب اوقات كودكانی كه به توجه ویژه نیاز دارند مورد غفلت قرار می گیرند، زیرا معلمان مدارس به صورت نوعی به تربیت دانش آموزان برتر یا ورزشكاران بسیار ماهر نظر دارند.

به نظر می رسد كه امروزه چهار رشته درهم بافته در تربیت بدنی مدارس ابتدایی وجود دارد. این رشته ها شامل تربیت حركتی، آموزش ادراكی- حركتی، برنامه سنتی و روش مركب یا برنامه انتخابی است.

رادولف لابان و تربیت حركتی

لابان در پانزدهم دسامبر سال 1879 در براتیسلاوا، كه بعدها بخشی از امپراطوری اتریش- مجارستان گردید، به دنیا آمد. ابتدا علاقه او به اموری چون طراحی صحنه، رقص و كارهای مربوط به تئاتر معطوف بود (ثورتون، 1971). لابان در ابتدای فعالیت حرفه ای خود بر آن بود تا بتواند نوعی رقص برای تمام افراد به وجود آورد تا جانشین رقص كلاسیك باله شود.

تا سال 1935، لابان به عنوان طراح، معلم و مصنف رقص توانست در كشور آلمان موفقیت چشمگیری به دست آورد. اما در همین سال از سوی دولت نازی كه او را عنصر نامطلوب به حساب می آورد، به اشتافلبرگ تبعید شد.

در آن زمان لابان به نحوه استفاده كودكان از فضا در نقاشی و حركت علاقه‌مند شد و پس از مهاجرت به انگلستان در سال 1938 تحقیقاتی را در زمینه روان‌شناسی حركت انجام داد. در طول سالهای جنگ به گسترش نظریات خود در مورد حركت، و به ویژه رقص تربیتی، كه بعدها به عنوان شناسایی حركت و سپس تربیت حركتی شناخته شد، پرداخت.

(آرنهایم، 1375، ص46)

ثورتون (1971) فلسفه لابان را زیر هفت عنوان شرح داده است: 1- اهمیت حركت در زندگی انسان، 2- هماهنگی در طبیعت و در انسان، 3- ریتم طبیعی، 4- تاثیر خلاق در جهان و انسان، 5- هنر به عنوان نیروی خلاق، 6- حركت، تلاش و ارتباطات، 7- تعارض.

از نظر لابان حركت راهی برای به دست آوردن آگاهی از دنیای پیرامون است، و در زندگی نوعی هماهنگی طبیعی وجود دارد كه تمام اشیا در آن به هم مرتبط هستند. از طریق حركت، فرد می تواند به نیروهای خلاق كه اساس تمام جهان است نزدیكتر شود. حركت و به ویژه رقص، اساسی ترین سعی و تلاش انسان است. از نظر لابان محرك درونی ای كه باعث به وجود آمدن حركت می شود تلاش است، كه او آن را به چهار عامل اصلی تقسیم می كند: فضا، وزن، زمان و جریان.

نظریه تربیت حركتی لابان به صورت یك روش تربیتی قابل قبول در سراسر جهان مورد پذیرش قرار گرفته است. این نظریه بر حركت آزاد و انفرادی تاكید زیادی دارد و از اهمیت حركات شدیداً منظم كه عموماً با تربیت بدنی سنتی همراه است، می كاهد. در تربیت حركتی، معلم حركتی را كه قرار است مشكل كودك توسط آن ترمیم شود، شروع می كند.

سعی اولیه بر آن است تا كودك آگاهی دقیقی از تمام پتانسیل كامل بدن خود به دست آورد. برخلاف روش سنتی كه در آن مربی حركت را توضیح و نشان می دهد، در اینجا كودك مهارت را انجام می دهد و معلم نحوه اجرای آن را ارزشیابی می كند. در روش تربیت حركتی با طرح سوالاتی مرتبط با حركت، فرد را به مبارزه می‌خوانند و از او می خواهند بهترین پاسخ را ارائه دهد.

مثلاً اینكه «به چند طریق می توان عرض كف این اتاق را طی كرد؟» یا «با چه سرعتی می توانی این كار را بكنی؟»

همچنین علاوه بر سوالات كلامی، می توان از كارتها یا دیگر وسایل دیداری استفاده كرد. با این روش می توان به رشد حركتی كمك كرد. البته گاهی نیز برخی از مهارتهای ورزشی دشوارتر را باید به طریق رسمی نشان و آموزش داد. متاسفانه گاه برخی از معلمان، از تربیت حركتی برای درگیر نشدن در تجربه حركتی استفاده می‌كنند.

در زمینه كار با كودك مبتلا به خام حركتی كه غالباً در زمینه حركات موثر، با شكست روبرو شده است، امكان دارد روش تربیت حركتی در مراحل اولیه كاملاً نامناسب باشد. بهتر است برای كودك خام حركت این شیوه تنها زمانی مورد استفاده قرار گیرد كه اطمینان كامل حاصل شده باشد و كودك نسبت به این شیوه اظهار تمایل كند.

موسكاموستون- از دستور تا كشف

موستون (1966) رویكردی را در تربیت بدنی مطرح می كند كه بیشتر از اینكه بر مبنای خشكی و خشونتی باشد كه اغلب در تربیت بدنی وجود دارد، براساس «شدن» است. با استفاده از بسیاری از مفاهیم مزلو، اسكینر و برونر، به تدریج معلم دستور دادن را رها می كند و در نهایت به صورت یك شریك برابر برای دانش آموز در می آید.

رویكرد موستون به معلم كمك می كند تا تصمیم گیری برای دانش آموز را براساس روشهای منطقی را رها كند و بتواند مهارتهای حركتی را بدون مداخله معلم یاد بگیرد. موستون دانش آموز تشویق می كند تا در تصمیم گیری در زمینه سازمان دهی برنامه مشاركت داشته باشد یا زمان انجام یك فعالیت خاص را مشخص كند. تصمیمات دیگری كه به دانش آموز واگذار می شود عبارتند از تعیین نقش معلم، نقش دانش آموز در كلاس و كار عملی كلاس از قبیل اینكه چه چیزی و به چه شیوه ای باید تدریس شود. موستون برای رسیدن به این هدف كه دانش آموز خود انگیخته شود و بتواند تصمیمات مناسبی اتخاذ كند، گذر از پنج مرحله را لازم می داند: دستور، تكلیف، تكلیف دو جانبه، گروه كوچك و فرد.

(آرنهایم، 1375، ص48)

قیمت فایل فقط 26,000 تومان

خرید

برچسب ها : ورزش و ماساژ , ماساژ درمانی , انعطاف پذیری مفصل , مقاومت عضلانی

نظرات کاربران در مورد این کالا
تا کنون هیچ نظری درباره این کالا ثبت نگردیده است.
ارسال نظر